به اعتقاد محققان پژوهشگاه اقیانوس شناسی و علوم جوی،به لحاظ زمین شناسی، امکان وقوع آتشفشان در دریای خزر در شرایط کنونی وجود ندارد و وقوع انفجار در ساعات پایانی روز یکشنبه در این حوضه آبریز به گل فشان‌های(Mudvolcano) متعددی مرتبط است که در بستر دریای خزر وجود دارند.
در چند روز گذشته خبرگزاری‌ها خبری در زمینه وقوع انفجار در میدان گازی “امید” دومین میدان بزرگ گاز طبیعی در جمهوری آذربایجان منتشر کردند و این در حالی است که شرکت نفت و گاز دولتی این کشور وقوع هر گونه حادثه از این دست را تکذیب کرد؛ ولی در پی آن، گزارش، فیلم‌ها و عکس‌هایی در شبکه‌های اجتماعی و برخی سایت‌های خبری منتشر شد که در آن دود بلندی بر فراز آب‌های ساحلی جمهوری آذربایجان و قابل مشاهده از سواحل این کشور به تصویر کشیده شده بود.
شرکت ملی نفت جمهوری آذربایجان روز دوشنبه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که هیچ یک از میادین نفتی و گازی این کشور دستخوش حادثه نشده و همه چیز طبق روال پیش می‌رود.
از سوی دیگر برخی منابع این احتمال را مطرح کردند که انفجار ممکن است به دلیل پدیده گل‌فشان در تعدادی چاه آزمایشی که پیشتر در زمان شوروی سابق برای اکتشاف نفت و گاز در این بخش از دریای خزر حفر شده بود، روی داده باشد.
این در حالی است که محققان پژوهشگاه اقیانوس شناسی تاکید دارند که به لحاظ زمین شناسی، امکان وقوع آتشفشان در دریای خزر در شرایط کنونی وجود ندارد و این انفجار می‌تواند به گل فشان‌ها مرتبط باشد.
دکتر هادی گریوانی، عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به رخداد انفجار گِل فشان (Mudvolcano) در دریای خزر، گفت: این رخداد در آب‌های دریای خزر در نزدیکی سواحل جمهوری آذربایجان رخ داد که ابتدا این واقعه به انفجار یک میدان گازی و سپس به انفجار یک شناور حامل نفت و گاز و در نهایت به وقوع آتشفشان در این دریا نسبت داده شد.
وی ادامه داد: هر چند که فرورانش در بخش میانی می‌تواند در زمان بسیار طولانی در آینده این شرایط را ایجاد کند، ولی اصولا به لحاظ زمین شناسی، امکان وقوع آتشفشان در دریای خزر در شرایط کنونی وجود ندارد و وقوع این انفجار به گل فشان‌های(Mudvolcano) متعددی مرتبط است که در بستر دریای خزر وجود دارند.
گریوانی، نمونه این گل فشان‌ها را در سواحل جنوبی دریای خزر در منطقه “گمیشان” استان گلستان دانست و ادامه داد: فعالیت گل فشان‌ها به صورت تناوبی بوده و هر از چند گاهی منجر به خروج گِل به همراه گازهای احتمالی موجود در میان رسوبات می‌شود.
به گفته این محقق این گازها عموما از متان تشکیل شده‌اند و شدت خروج این سیالات به میزان گاز موجود در رسوبات و نیز شدت فشارهای زمین ساختی بستگی دارد.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه اقیانوس شناسی و علوم جوی یادآور شد: در رسوبات بستر دریای خزر این نوع گازها فراوان بوده و علاوه بر این با پدیده دیگری به نام گازهای هیدراته همراه است. گازهای هیدارته از مخلوط آب و گازهایی مانند متان در فشار بالا و دمای پایین بستر دریا تشکیل شده و به شکل یخ ظهور می‌یابند.
گریوانی با تاکید بر اینکه آنچه که در دریای خزر منجر به انفجاری آتشین مانند این حادثه می‌شود، وجود این نوع گازها در بستر دریا است، خاطر نشان کرد: در گل فشان‌های بزرگ گازهای هیدروکربنی موجود در رسوبات تجمع یافته و یا گازهای هیدراته ذوب شده و حجم بسیار زیادی از متان را در میان رسوبات آزاد می‌کنند؛ سپس در اثر فشار گازهای تجمع یافته و نیز فشارهای زمین شناختی، این گازها با انفجار از دهانه گل فشان خارج شده و ضمن ترکیب با اکسیژن جو زمین آتش می‌گیرند.